Β1β. Συντελεστές Παραγωγής

(Αναφορά στο σχολικό βιβλίο: Κεφ. 1^ο, §1.7 (i)Οι Συντελεστές Παραγωγής , Σελ.16-17)

Όλα τα οικονομικά αγαθά ή προϊόντα είναι αποτέλεσμα κάποιας παραγωγικής διαδικασίας και αυτή αναλαμβάνεται από τις επιχειρήσεις. Για να πραγματοποιηθεί η παραγωγική διαδικασία απαιτούνται συντελεστές παραγωγής.

Ως συντελεστές παραγωγής εννοούμε όλα τα στοιχεία που συντελούν – βοηθούν στην παραγωγική διαδικασία ενός αγαθού, τους οποίους τους διακρίνουμε στις παρακάτω κατηγορίες:

1. Έδαφος ή Γη ή Φύση

(λέξη κλειδί: η ΦΥΣΗ)

1^ος Ορισμός Εδάφους (σχολικού βιβλίου): Ο συντελεστής έδαφος ή γη περιλαμβάνει τη γεωγραφική έκταση, επιφάνεια, υπέδαφος, λίμνες ποτάμια, θάλασσες, καθώς και τις ιδιότητες του εδάφους που είναι χρήσιμες στην παραγωγική διαδικασία.

Παρατήρησε ότι το σχολικό δεν ορίζει τον όρο έδαφος, αλλά μάλλον τον περιγράφει. Έτσι θα μπορούσαμε να δούμε έναν ορισμό από άλλα πανεπιστημιακά συγγράμματα.

2^ος Ορισμός Εδάφους (δεν αναφέρεται στο σχολικό βιβλίο): Οτιδήποτε προέρχεται από τη φύση χωρίς ο άνθρωπος να καταβάλει καμία προσπάθεια, και μας βοηθά στην παραγωγή ενός αγαθού θεωρείται συντελεστής Έδαφος. Δηλαδή περιλαμβάνει όλα τα ελεύθερα αγαθά, που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία ενός αγαθού.

2. Εργασία

(λέξη κλειδί: ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ)

Ορισμός Εργασίας: Οποιαδήποτε ανθρώπινη προσπάθεια, σωματική και πνευματική για την παραγωγή ενός αγαθού θεωρείται συντελεστής Εργασία.

3. Κεφάλαιο

(λέξη κλειδί: τα ΑΓΑΘΑ, δηλαδή τα δημιουργήματα του ανθρώπου. ΠΡΟΣΟΧΗ! Δεν είναι το χρήμα)

Σημείωση 1^η: Το χρήμα είναι μέσο ανταλλαγής αγαθών και δεν θεωρείται ότι είναι συντελεστής παραγωγής, αφού με αυτό καθαυτό δεν μπορούμε να παράγουμε τίποτε απολύτως.

Ορισμός Κεφαλαίου: Όλα τα αγαθά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία για την παραγωγή άλλων αγαθών.

Από νωρίς οι άνθρωποι παρήγαγαν κάποια προϊόντα όχι για κατανάλωση, αλλά για να τους βοηθήσουν στην παραγωγή, κατασκεύασαν δηλαδή εργαλεία. Χαρακτηριστικό των εργαλείων είναι ότι αποτελούν προϊόντα παραγωγής και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων αγαθών, είναι δηλαδή παραχθέντα μέσα παραγωγής, δηλαδή συντελεστής παραγωγής Κεφάλαιο.

Σημείωση 2^η: Στα πανεπιστημιακά βιβλία μπορεί να συναντήσετε και άλλους «ξεχωριστούς» Συντελεστές Παραγωγής, όπως η Πληροφορία, η Τεχνολογία, η Τεχνογνωσία κτλ. Αυτό οφείλεται στο ότι κάποιος συγγραφέας μπορεί να θεωρεί για παράδειγμα ότι σήμερα η πληροφορία είναι τόσο σημαντική που θα πρέπει να την ξεχωρίσουμε από τις άλλες μορφές κεφαλαίου.

Έτσι στο σχολικό μας βιβλίο υποστηρίζεται ότι υπάρχει και τέταρτος συντελεστής:

4. Επιχειρηματικότητα

(λέξη κλειδί: ο ίδιος ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ)

Ορισμός Επιχειρηματικότητας: Η ικανότητα που έχουν ορισμένοι άνθρωποι να διαβλέπουν το κέρδος σε διάφορες οικονομικές δραστηριότητες και να αναλαμβάνουν να συνδυάσουν τους άλλους τρείς συντελεστές παραγωγής, προκειμένου να γίνει η παραγωγή αγαθού/ών

Ο προβληματισμός εδώ είναι ο εξής: Οι καπιταλιστές οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να ξεχωρίσουμε τον επιχειρηματία από την υπόλοιπη εργασία, ενώ οι μαρξιστές οικονομολόγοι θεωρούν ότι η επιχειρηματικότητα είναι η εργασία του επιχειρηματία, έτσι ανήκει στον συντελεστή εργασία.

Συχνές Ερωτήσεις Μαθητών

Ερώτηση: Τελικά πόσους συντελεστές παραγωγής γράφω εάν ερωτηθώ;

Απάντηση: Γράφεις όλους όσους αναφέρει το σχολικό βιβλίο και προσθέτεις το σχόλιο που παραθέτει το βιβλίο, δηλαδή ότι δεν συμφωνούν όλοι οι οικονομολόγοι.

 

Σημείωση 3^η: Σε πανεπιστημιακά βιβλία, κάποιοι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι υπάρχουν μόνο δύο συντελεστές η Εργασία και το Κεφάλαιο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός αφενός στο ότι τα ελεύθερα αγαθά, που ανήκουν στο έδαφος, δεν έχουν ενδιαφέρον από οικονομικής άποψης, και αφετέρου η καλλιεργήσιμη γη, ως έδαφος, εάν χρησιμοποιηθούν λιπάσματα, διάφορα εγγειοβελτιωτικά έργα κτλ, τότε γίνεται δύσκολος ο διαχωρισμός του εδάφους από το Κεφάλαιο.

Συχνές Ερωτήσεις Μαθητών

Ερώτηση: Δηλαδή το καλλιεργήσιμο έδαφος σε ποια κατηγορία συντελεστών ανήκει;

Απάντηση: Για το δικό μας επίπεδο ύλης η καλλιεργήσιμη γη ανήκει με βεβαιότητα στο συντελεστή Έδαφος.

Σημείωση 4^η: Η “τεχνολογία παραγωγής” ενός αγαθού, είναι συντελεστής παραγωγής που ανήκει στην ουσία στον συντελεστή κεφάλαιο. Είναι όμως μια ιδιαίτερη περίπτωση συντελεστή, διότι έχει μια ιδιότητα πολύ σημαντική που κανένας άλλος συντελεστής δεν έχει:

Κάθε μεταβολή της “τεχνολογίας παραγωγής” μεταβάλλει την παραγωγικότητα όλων των υπολοίπων συντελεστών.

Γι’ αυτό το λόγο η τεχνολογία χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση. Βλέπε τεχνολογία.

 

Σημαντικές Έννοιες που χρειάζονται να αναλυθούν περαιτέρω:

 

2. Εν δυνάμει συντελεστής και συντελεστής που υποαπασχολείται.

 

.

Ορισμός εν δυνάμει συντελεστή: Οποιοδήποτε στοιχείο έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός συντελεστή παραγωγής αλλά δεν χρησιμοποιείται στην παραγωγική διαδικασία.

Για την καλύτερη κατανόηση της διάκρισης των δύο εννοιών δύο καλά παραδείγματα είναι, η σύγκριση του ανέργου με τον άεργο και το ζήτημα της αγρανάπαυσης στην αγροτική παραγωγή.

Ο άεργος & ο άνεργος.

Για να βρούμε το εργατικό δυναμικό της χώρας, το οποίο ταυτίζεται με τον συντελεστή παραγωγής Εργασία της χώρας αυτής, πρέπει να διακρίνουμε τον μη οικονομικά ενεργό πληθυσμό από τον οικονομικά ενεργό.

Ο άεργος, δεν θέλει να εργαστεί, έτσι δεν ανήκει στο εργατικό δυναμικό και θεωρείται εν δυνάμει συντελεστής,

ενώ ο άνεργος που θέλει και μπορεί να εργαστεί αλλά δεν βρίσκει απασχόληση, ανήκει στο εργατικό δυναμικό και θεωρείται συντελεστής εργασία που υποαπασχολείται.

 

Νομίζω ότι εδώ λήγει και το θέμα του debate για το εάν οι όροι “εν δυνάμει” και “υποαπασχολούμενοι” ταυτίζονται. Αλλά ας δούμε και το παρακάτω παράδειγμα.

 

 

Αγρανάπαυση.

Οι αγρότες συνηθίζουν να μην καλλιεργούν όλα τα χωράφια τους ταυτόχρονα, διότι έχει παρατηρηθεί ότι το χώμα χρειάζεται ξεκούραση για να έχει υψηλή απόδοση, οπότε καλλιεργούν κάθε χρόνο μόνο τα δύο από τα τρία χωράφια τους και το ένα ξεκουράζεται.

Το χωράφι που δεν καλλιεργείται δεν είναι εν δυνάμει συντελεστής, αλλά συντελεστής που υποαπασχολείται.

Εν δυνάμει συντελεστής θεωρείται για παράδειγμα, ο εθνικός δρυμός της Πάρνηθας ή ένα δάσος, που θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε, αλλά προτιμούμε να μην υπάρχουν παραγωγικές δραστηριότητες εκεί.

Συχνές Ερωτήσεις Μαθητών

Ερώτηση: Μα το σχολικό αναφέρει κάτι σαν την αγρανάπαυση ως παράδειγμα εν δυνάμει συντελεστή, έτσι;

Απάντηση: Μοιάζει, αλλά αυτό δεν είναι απόλυτα ακριβές. Αυτό που συμβαίνει είναι πως ότι δεν είναι ξεκάθαρο στο σχολικό βιβλίο και ταυτόχρονα δεν υπάρχει η έννοια του “εν δυνάμει” σε άλλα πανεπιστημιακά συγγράμματα,  όποτε μπορεί να έχει πολλαπλές ερμηνείες από τους αναγνώστες. Η δική μου άποψη είναι πως η αγρανάπαυση είναι παράδειγμα συντελεστή παραγωγής που υποαπασχολείται, και όχι “εν δυνάμει” συντελεστή. Εάν πέσει στις εξετάσεις όμως είναι ένα άλλο θέμα. Εγώ θεωρώ ότι αυτό που λέω είναι το σωστό, αλλά δεν θα διορθώσω εγώ το γραπτό σου.

α. Για κάθε χρονική στιγμή και για κάθε οικονομία θεωρούνται, ως προς την ποσότητά τους, δεδομένοι ή σπάνιοι.

Αυτό σημαίνει πως κάθε οικονομία μικρή ή μεγάλη, επιχείρηση ή κράτος, οι συντελεστές παραγωγής είναι αυτοί που είναι στο τώρα που μιλάμε και δεν έχει άλλους.

Επομένως τα προϊόντα που μπορούν να παραχθούν απ’ αυτούς θα είναι και αυτά δεδομένα. Γι’ αυτόν το λόγο λοιπόν το Κύριο Οικονομικό Πρόβλημα, σχετίζεται με τη σχετική έλλειψη συντελεστών παραγωγής.

 

β. Μεταβάλλονται μακροχρόνια.

Η ποσότητα των συντελεστών παραγωγής μπορεί να θεωρείται δεδομένη βραχυχρόνια, αλλά σε μακροχρόνιες περιόδους μπορεί να μεταβάλλεται.

Ο πληθυσμός, άρα και ο συντελεστής Εργασία μεταβάλλονται διαχρονικά, αλλά το ίδιο και οι βασικές πρώτες ύλες, το υλικό κεφάλαιο μιας οικονομίας, η τεχνολογία κτλ.

 

γ. Είναι εύχρηστοι (δεν αναφέρεται στο σχολικό βιβλίο).

Οποιοσδήποτε συντελεστής παραγωγής θεωρείται εύχρηστος, αφού είναι πολύ σπάνιο να βρεθεί ένας παραγωγικός συντελεστής να είναι απόλυτα εξειδικευμένος για την παραγωγή ενός και μόνο ενός αγαθού.

Δηλαδή για παράδειγμα ένας καθηγητής οικονομίας είναι εξειδικευμένος στην παραγωγική διαδικασία του μαθήματος της οικονομίας, αλλά και χωρίς να έχει ιδιαίτερες γνώσεις στο χτίσιμο ενός σπιτιού θα μπορούσε να βοηθήσει στην παραγωγή του κουβαλώντας σακιά τσιμέντο, άλλο ζήτημα βέβαια το αν θα είχε τη φυσική αντοχή να κάνει αυτήν την εργασία…

Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες μορφές συντελεστών, όπως μια έκταση όπου μπορεί να γίνει καλλιεργήσιμη ή οικόπεδο για να χτιστεί ένα εργοστάσιο ή ένα εμπορικό κέντρο κτλ.

 

Τα υπόλοιπα ανοιχτά σημεία της θεωρίας για όλους τους επισκέπτες της σελίδας είναι τα παρακάτω:

Β2α. Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων – Κ.Π.Δ.

Β2β. Συνδυασμοί και Κ.Π.Δ.

Β2γ. Μετατόπιση της Κ.Π.Δ.

Β2δ. Μορφές Κ.Π.Δ.

Β2ε. Ειδικές Κ.Π.Δ.